Τόσοι περιορισμοί το Σάββατο!
Από τον Άαρον Μος
Ερώτηση:
Βρίσκω πολύ όμορφη την εμπειρία του Σσαμπάτ (κυρίως το άναμμα των κεριών και το Κιντούσς) αλλά γιατί υπάρχουν τόσοι πολλοί περιορισμοί; Απαγορεύεται η οδήγηση, η μουσική, τα ψώνια, η κουβεντούλα στο τηλέφωνο – δεν επιτρέπεται ούτε ο έλεγχος του e-mail! Ακούγεται περισσότερο σαν φυλακή παρά σαν μέρα ανάπαυσης. Γιατί να μην εστιάζουμε απλά στα όμορφα τελετουργικά και στην κατανυκτική ατμόσφαιρα; Θα μου άρεσε πολύ να ξεκινήσω να τηρώ το Σσαμπάτ, αλλά όλα αυτά τα «μη» με αποθαρρύνουν.
Απάντηση:
Θυμάμαι μια συνολιμία που άκουσα κάποτε, πριν από το μάθημα κολύμβησης του παιδιού μου.
Ο δάσκαλος είχε μόλις τελειώσει τη δεκάλεπτη εισαγωγική ομιλία του για τις χαρές και τους κινδύνους της κολύμβησης. «Καμιά ερώτηση;» ρώτησε.
Ο δεκάχρονος Μπόμπι σήκωσε το χέρι του. «Μπορώ να παίζω με το ηλεκτρονικό μου ενώ θα κολυμπάω;».
«Όχι Μπόμπι» απάντησε ο δάσκαλος. «Δεν πρέπει να έχουμε τίποτα ηλεκτρονικό επάνω μας, όταν είμαστε στο νερό».
«Και Σκραμπλ; Μπορώ να παίζω Σκραμπλ όσο κολυμπάω; Αυτό δεν είναι ηλεκτρονικό».
«Όχι Μπόμπι. Δε νομίζω πως θα μπορούσες».
«Μπορώ να φορέσω τις καινούργιες μου μπότες;».
«Θα σου συνιστούσα να μη φοράς μπότες την ώρα της κολύμβησης, Μπόμπι».
Και αυτό συνεχίστηκε. Ο Μπόμπι άκουγε με απογοήτευση ότι δεν μπορούσε να κάνει ποδήλατο, να παίξει πιάνο, να ζωγραφίσει ή να φάει τοστ όση ώρα κολυμπούσε. Τελικά έφυγε αγαναχτισμένος. Ποιος θέλει να κολυμπήσει, εάν όλα απαγορεύονται.
Ο Μπόμπι φυσικά ήταν τελείως λάθος. Γιατί η κολύμβηση δεν είναι ένα μάτσο απαγορεύσεων αλλά μια θετική δραστηριότητα. Προφανώς, όταν πηγαίνει κάποιος για κολύμπι, σταματά να κάνει όλα τα πράγματα που εμποδίζουν αυτή τη δραστηριότητα.
Η «ανάπαυση» ακούγεται εύκολη. Είναι, όμως, η πιο αφύσικη δραστηριότητα στο σύμπαν. Το Σσαμπάτ μπαίνουμε σε κατάσταση ανάπαυσης η οποία όσο εύκολη και αν ακούγεται, στην πραγματικότητα δεν είναι. Το σύμπαν – αυθύπαρκτη οντότητα – είναι μια γιγαντιαία και αέναη, μηχανική κίνηση. Όλα όσα περικλείει, από τους γαλαξίες μέχρι τα άτομα του πυρήνα, περιστρέφονται, πάλλονται, διαιρούνται και πολλαπλασιάζονται, αποσυνδέονται και αναδομούνται, κατευθύνονται και αγωνίζονται, ακατάπαυστα. Ούτε για κλάσμα του δευτερολέπτου, η καρδιά δεν σταματά να χτυπά, ο εγκέφαλος να δουλεύει, η ψυχή να λαχταρά. Η εξασφάλιση των αναγκαίων είναι δουλειά, η οργάνωση του σπιτιού είναι δουλειά, ακόμα και οι διακοπές είναι δουλειά. Ανάπαυση; Και μόνο το γεγονός ότι μπορούμε και προφέρουμε την ιδέα της «ανάπαυσης», είναι ένα θαύμα.
Πράγματι, οι σοφοί μας λένε ότι στο τέλος των έξι ημερών της δημιουργίας, ο κόσμος είχε ολοκληρωθεί. Είχε τα πάντα – εκτός από ένα στοιχείο. «Τί ήταν αυτό που του έλειπε; Η ανάπαυση. Με τον ερχομό του Σσαμπάτ ήρθε και η ανάπαυση». Η ανάπαυση είναι δημιουργία – εάν ο Θ-ός δεν είχε δημιουργήσει την έβδομη μέρα, δε θα υπήρχε τέτοιο πράγμα. Ακόμα και τώρα, η πραγματική ανάπαυση είναι ένα άπιαστο αγαθό που μπορεί να εξασφαλιστεί μόνο μέσω της ζωτικής εμπειρίας του Σσαμπάτ.
Για να βιώσουμε την εμπειρία της ανάπαυσης του Σσαμπάτ, πρέπει να σταματήσουμε τη δουλειά – δηλαδή οποιαδήποτε δημιουργική επαφή μας με τον κόσμο. Το όργωμα ενός χωραφιού, για παράδειγμα, ανήκει σε αυτήν την κατηγορία. Η μετατροπή της ύλης σε ενέργεια (αυτό που κάνουμε κάθε φορά που πατάμε το γκάζι ή ανάβουμε μια ηλεκτρική συσκευή) αποτελεί επίσης δημιουργική επαφή με τον κόσμο. Σε κάθε τέτοια περίπτωση, η ανάπαυση δεν είναι εφικτή.
Η κολύμβηση μπορεί να είναι μια κατάσταση που επιβάλλει περιορισμούς – εάν ξεχάσεις αυτά που κάνεις και σκέφτεσαι όλα αυτά που δεν κάνεις. Το Σσαμπάτ επίσης, είναι πιθανόν στην αρχή να νιώθουμε περιορισμένοι. Αλλά αν ξεχάσουμε τις μπότες και εκδιώξουμε όλες τις σκέψεις για το πιάνο από το μυαλό μας, η ανάπαυση θα έρθει αυτόματα.
Ο Ραβίνος Άαρον Μος διδάσκει Καμπάλα, Ταλμούδ και Ιουδαϊσμός στο Σύδνεϋ, Αυστραλία
