Όταν οι άνθρωποι υποφέρουν, φταίει ο Θ-ός;
Από τον Ααρόν Μος
Ερώτηση:
Νιώθω πως χάνω την πίστη μου στο Θ-ό λόγω των διαφόρων τραγωδιών που ακούω συχνά ανά τον κόσμο. Εάν Αυτός μπορεί και αφήνει τους ανθρώπους να υποφέρουν με τέτοιο τρόπο, πώς μπορώ να Τον πιστέψω; Μπορείτε να Τον υπερασπιστείτε για όσα κάνει;
Απάντηση:
Παρακολουθώ με την ίδια αγωνία τα διάφορα τραγικά γεγονότα που συμβαίνουν στον κόσμο μας
''Bad News Reaches Job''
- an engraving by Gustave Doré
και πιστεύω πως κάθε σκεπτόμενος άνθρωπος θα έθετε το ίδιο ερώτημα με σας. Ορισμένοι νιώθουν πως δεν μπορούν να ξεπεράσουν αυτή την πρόκληση της πίστης και κάτι τέτοιο είναι κατανοητό. Αλλά, χωρίς να υπερασπιζόμαστε το Θ-ό, ίσως πρέπει να χωριστούμε στο να Τον απορρίπτουμε και στο να είμαστε θυμωμένοι μαζί Του.
Κάθε φορά που υποφέρει κάποιος αθώος, βρισκόμαστε αντιμέτωποι με μια αντίφαση: η πίστη σε έναν καλό κι ευγενικό Θ-ό από τη μία και ο βασανισμός των αθώων από την άλλη. Οι περισσότεροι προτιμούν τον εύκολο δρόμο που τους οδηγεί μακριά από αυτό το ηθικό δίλημμα το οποίο δημιουργεί η παραπάνω αντίφαση, επιλέγοντας μία από ευτές τις δύο απλοϊκές θέσεις: είτε ο Θ-ός δεν είναι υπεύθυνος διότι δεν υπάρχει ή είναι ανίσχυρος, είτε τα θύματα δεν ήταν αθώα αλλά άξια τιμωρίας. Η Εβραϊκή σκέψη πάντως, δεν ψάχνει απλοϊκές λύσεις.
Ακούστε μια διαφορετική προσέγγιση:
1) Ο Θ-ός είναι υπεύθυνος. Δεν μπορούμε να δεχτούμε τη δειλή θεωρία πως ο Θ-ός δεν είναι υπεύθυνος – δηλαδή πως ό,τι συμβαίνει στον κόσμο που δεν εναρμονίζεται με την εικόνα της καλοσύνης Του, είναι μια ανήθικη και συνηθισμένη αντίδραση της φύσης. Και ποιος είναι υπεύθυνος για τη φύση, αν όχι ο Θ-ός; Και τι είδους Θ-ός είναι αυτός αν δεν μπορεί να ελέγξει τη φύση;
2) Δεν πρόκειται περί τιμωρίας. Ο Θ-ός δεν είναι κάποιος σκληρός τύραννος που τιμωρεί αδιακρίτως κακούς και αθώους. Ακόμη και στον βιβλικό κατακλυσμό, σώθηκαν αθώοι. Ποιος ηθικός άνθρωπος θα μπορούσε να έχει το θάρρος και να πει πως όλοι όσοι χάθηκαν στην καταστροφή, το άξιζαν;
3) Δεν θέλουμε εξήγηση. Εάν είχαμε μία, θα μπορούσαμε να συνεχίσουμε να ζούμε κατά τα συνηθισμένα. Θα μπορούσαμε να είμαστε σίγουροι πως υπάρχει μια καλή και εύστοχη δικαιολογία για εκατοντάδες χιλιάδες θανάτους και για την ταλαιπωρία εκατομμυρίων. Αυτό θα ήταν ακόμα μεγαλύτερη τραγωδία.
4) Μπορεί να απογοητευτούμε με το Θ-ό. Υπάρχει μια Εβραϊκή παράδοση σύμφωνα με την οποία, ακόμα και οι πιο δίκαιοι άνθρωποι εναντιώνονται στις αποφάσεις του Θ-ού. Ο Αβραάμ προσπάθησε να υπερασπιστεί τους κατοίκους των Σοδόμων από την απόφαση Του να τους καταστρέψει και ο Μωϋσής μεσολάβησε υπέρ των Ισραηλιτών, μετά το επεισόδιο με το Χρυσό Μοσχάρι, όταν ο Θ-ός αποφάσισε να τους αφανίσει. Δεν είναι απαραίτητο να συμφωνούμε με τα Θεϊκά διατάγματα και έχουμε το δικαίωμα να αντιδρούμε. Ακόμα και μετά τα πεπραγμένα, ακόμα και αν αποδεχόμαστε ότι Αυτός είναι ο Αληθινός Κριτής, αν νιώσουμε αδικημένοι δεν μπορούμε να έχουμε ειρήνη μαζί Του. Πρέπει να Του φωνάξουμε και να απαιτήσουμε ένα τέλος σε αυτή την οδύνη.
Η Εβραϊκή απάντηση στην τραγωδία είναι η τόλμη και η πρόκληση: μην αναλύετε το παράδοξο, αφήστε το να σας ανασταστώσει. Εδώ υπάρχει μία αντίφαση: ένας καλός Θ-ός έχει επιτρέψει ανείπωτο πόνο. Κατά την προσπάθεια να αντιμετωπίσουμε αυτή την αντίφαση, προκύπτει η ανάγκη να κάνουμε κάτι – ο κόσμος πρέπει να αλλάξει και να γίνει ένα μέρος μόνο για το καλό και την ειρήνη. Η ταλαιπωρία των αδυνάτων δεν ταιριάζει με τον τρόπο που θωρούμε τον κόσμο και πρέπει να τελειώσει. Οφείλουμε να κάνουμε ό,τι μπορούμε για να ανακουφίσουμε όσους υποφέρουν γύρω μας. Τότε μπορούμε να στραφούμε στο Θ-ό και να Του ζητήσουμε να κάνει το ίδιο.
Ας μην εγκαταλείψουμε την πίστη στο Θ-ό και στην ανθρώπινη αθωότητα, αλλά ας τους επιτρέψουμε να δημιουργήσουν μία ιερή τάση που θα οδηγήσει στο πάθος για το καλό και στην ενεργό δράση για την πραγματοποίησή του.
Ο Ραβίνος Άαρον Μος διδάσκει Καμπάλα, Ταλμούδ και Ιουδαϊσμός στο Σύδνεϋ, Αυστραλία
