Γιορτάζεται η «ελευθερία» με περιορισμούς;
Από τον Ααρόν Μος
Ερώτηση:
Το Πέσαχ υποτίθεται πως είναι η γιορτή της απελευθέρωσης από τη σκλαβιά. Μοιάζει όμως αστείο να γιορτάζουμε την ελευθερία, με το να μην τρώμε ψωμί. Οι περιορισμοί δεν είναι το ακριβώς αντίθετο της ελευθερίας;
Απάντηση:
Εξαρτάται από τι ορισμό δίνουμε στην ελευθερία. Εάν το να είμαστε ελεύθεροι σημαίνει να κάνουμε ό,τι θέλουμε, χωρίς κανόνες ή στοιχειώδη όρια, τότε έχετε δίκιο. Εάν νιώθω ελεύθερος μόνο αν κανείς δεν μου λέει τι να κάνω και μπορώ να ακολουθώ την κάθε μου ιδιοτροπία και τρέλα, τότε η απαγόρευση της κατανάλωσης ψωμιού είναι πράγματι κατάργηση της «ελευθερίας» μου.
Είναι όμως αυτό πραγματική ελευθερία; Δεν είμαι τότε σκλάβος στις παραξενιές και στα καπρίτσια μου; Τι κι αν οι τρέλες δεν προέρχονται στην ουσία από μένα; Ίσως έχω επιθυμίες που μου τις τοποθέτησαν άλλοι στο κεφάλι. Είμαι πραγματικά ελεύθερος αν ακολουθώ αυτές τις επιθυμίες; Τι κι αν με καθοδηγεί το ένστικτο, βλάπτοντας τον εαυτό μου; Είναι δυνατόν να λέγομαι ελεύθερος αν είμαι αλυσοδεμένος σε τέτοια καθοδήγηση; Τι γίνεται με την καταναγκαστική ή εθιστική συμπεριφορά; Τις κακές συνήθειες; Δεν είμαστε τότε σκλάβοι των επιθυμιών μας;
Ο Ιουδαϊσμός δίνει έναν εντελώς διαφορετικό ορισμό. Πραγματική ελευθερία σημαίνει την ικανότητα να εκφράσουμε αυτό που πραγματικά είμαστε. Εάν υπάρχουν ακόμα ανεξερεύνητα στρώματα στην προσωπικότητά μας, εάν δεν έχει δοθεί ακόμα στην ψυχή μας η δυνατότητα να εκφραστεί, τότε δεν είμαστε ακόμα ελεύθεροι.
Η Τορά είναι το εγχειρίδιο οδηγιών για την ψυχή μας. Ακόμα και οι φαινομενικά περιοριστικοί κανόνες της, βρίσκονται εκεί για να μας επιτρέψουν να γνωρίσουμε τον εσωτερικό μας κόσμο. Διότι μερικές φορές, ο αληθινός εαυτός έρχεται στην επιφάνεια, μόνο μέσα από τους περιορισμούς.
Ένα παράδειγμα περιορισμών που ελευθερώνουν είναι το ποδόσφαιρο. Σε σχέση με άλλα αθλήματα, το ποδόσφαιρο είναι πολύ περιοριστικό, γιατί δεν χρησιμοποιούνται τα χέρια. Είναι λοιπόν ένα απωθητικό άθλημα; Για έναν αρχάριο, ίσως. Για κάποιον που σκέφτεται συνεχώς το γεγονός ότι δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει τα χέρια του, μοιάζει αρκετά δύσκολο. Αλλά όποιος του «πάρει τον αέρα», συνειδητοποιεί ότι ακριβώς επειδή δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει τα χέρια, είναι «ελεύθερος» να αναπτύξει άλλες ικανότητες, όπως το κλώτσημα, το κλέψιμο της μπάλας και το κόψιμο – που αλλιώς δεν θα ήξερε ότι είχε.
Με τον ίδιο τρόπο, ο κρυμμένος σκοπός των Εβραϊκών εθίμων, δεν είναι για να μας περιορίζει. Αντιθέτως, λειτουργεί ως σιγαστήρας των υλικών θορύβων και της καθημερινότητας και μας βοηθά να συντονιστούμε με τα βαθύτερα μηνύματα της ζωής.
Το Πέσαχ, υπάρχουν πράγματι περιορισμοί σε αυτά που τρώμε. Αλλάζοντας όμως τις συνήθειές μας, απελευθερωνόμαστε για να δούμε πιο μακριά από την καθημερινότητα. Οι ψυχές μας έχουν τη δυνατότητα να ακουστούν και αυτό δίνει μια σίγουρη αίσθηση ελευθερίας.
Ο Ραβίνος Άαρον Μος διδάσκει Καμπάλα, Ταλμούδ και Ιουδαϊσμός στο Σύδνεϋ, Αυστραλία
