Πέντε Πράγματα Που Μάθαμε Για τα Χρήματα
Του Γάνκι Τάουμπερ
1. Μάθαμε ότι τα χρήματα είναι μύθος. Τα χρήματα είναι ένας ενδιαφέρον μύθος, ακόμα-ακόμα είναι ένας παραγωγικός μύθος αλλά δεν είναι πραγματικότητα. Πρόκειται για μια ευρέως διαδεδομένη συναίνεση ότι μια ψηφιακή εγγραφή που είναι αποθηκευμένη στα κομπιούτερς κάποιου οικονομικού ιδρύματος, ή τα ίδια κεφάλαια μιας συγκεκριμένης ιδιοκτησίας που το μητρώο της είναι στ’ όνομά μας αντιπροσωπεύει μια αξία Χ σε αγαθά και υπηρεσίες. Επιπλέον κτίζουμε μύθους πάνω σ’ αυτόν τον μύθο (όπως τον μύθο μιας αναμενόμενης επιστροφής από μια επένδυση) και περισσότερους μύθους πάνω σ’ αυτόν τον μύθο (όπως τον μύθο της αξίας της δυναμικής της αναμενόμενης επιστροφής μιας επένδυσης). Μερικοί οικονομικοί «μάγοι» έχουν καταφέρει να διαιωνίζουν τον μύθο των χρημάτων στον 5ο ή στον 6ο ή στον 7ο βαθμό. Αλλά ανεξάρτητα από το πόσες φορές βάζεις μια επίστρωση πάνω στον μύθο, αυτός παραμένει μύθος. Κι όταν ξεσκεπάζεται αυτή η συναίνεση, όταν η συλλογική εμπιστοσύνη στον μύθο του χρήματος αρχίζει να γλυστράει, τότε μένουμε με ... τίποτα.
2. Μάθαμε ότι τα χρήματα δεν είναι το μέτρο της αξίας. Ένας άνθρωπος ξυπνάει το πρωί, συνδέεται μέσω ίντερνετ με το τραπεζικό λογαριασμό του, τσεκάρει μερικούς αριθμούς, κάνει λίγους λογαριασμούς και φτάνει στο συμπέρασμα ότι από τις 7:42 μ.μ. αυτής της συγκεκριμένης μέρας στο ημερολόγιο «αξίζει» πενήντα εκατομμύρια δολλάρια. Ή 1.308.772,45. Ή είκοσι πέντε σεντς. Οτιδήποτε. Και τότε, μια συγκεκριμένη αγορά στην άλλη άκρη της υφηλίου παθαίνει λόξυγκα μ’ έναν συγκεκριμένο τρόπο και τώρα αυτός «αξίζει» τα διπλά; Στ’ αλήθεια; Είναι τώρα καλύτερος άνθρωπος; Είναι τώρα πιο χαρούμενος; Πιο τρυφερός στην οικογένειά του, πιο ευγενικός στους ξένους, πιο εκπληρωμένος μέσα απ’ την καρδιά του; Κι αν, Θ-ός φυλάξοι, η αγορά έχει κι άλλον λόξυγκα και τα νούμερα στο χαρτοφυλάκιό του είναι ξαφνικά τα μισά ή το ένα τέταρτο απ’ ότι ήταν χθες, τώρα «αξίζει» τόσο πολύ λιγότερο;
3. Μάθαμε ότι τα χρήματα είναι μέσον, όχι σκοπός. Για χρόνια ζούσαμε για τα χρήματα. Δουλέψαμε να τα κερδίσουμε και όταν δεν ήταν αρκετά δουλέψαμε υπερωρίες ή κάναμε και μια δεύτερη δουλειά και ξοδέψαμε ανήσυχες ώρες κι άγρυπνα βράδυα για να καταφέρουμε να τα «αυξήσουμε». Θυσιάσαμε τα πάντα, οικογένεια, κοινότητα, ψυχική ηρεμία, για τα χρήματά μας. Και που βρίσκονται όλα αυτά τα χρήματα τώρα; Αποδείχτηκε ότι δεν τα είχαμε εξ αρχής. Αυτά μας είχαν. Το μάθαμε με τον σκληρό τρόπο (αλλά μήπως υπάρχει κι μας τρόπος για να μάθουμε;) ότι τα λεφτά είναι ένα εργαλείο για τη ζωή- όχι το αντίστροφο.
4. Μάθαμε ότι αυτό που δίνουμε είναι περισσότερο δικό μας απ’ αυτό που κερδίζουμε. Τα χρήματα που φτιάχνουμε δεν ανήκουν ποτέ σε μας στην πραγματικότητα. Είτε γίνονται αέρας κοπανιστός κάποια στιγμή, είτε ρουφάνε τη δύναμή μας και κλέβουν τις ζωές μας. Αλλά κάθε ώρα που περνάμε με τα παιδιά μας, κάθε ευρώ που δίνουμε σε φιλανθρωπίες, κάθε θετική προσπάθεια που υποστηρίζουμε, αυτά δεν μπορούν να τα πάρουν ποτέ από μας. Αυτά είναι για πάντα δικά μας.
5. Μάθαμε την αληθινή σημασία της οικονομικής ασφάλειας. Εδώ και χιλιάδες χρόνια οι άνθρωποι σηκωνόντουσαν το πρωί, δούλευαν τη γη ή μοχθούσαν στην τέχνη τους, μάζευαν τα κέρδη μιας ημέρας ή την σοδειά μιας εποχής και ζούσαν τη ζωή τους. Η αίσθηση της ασφάλειάς τους δεν προερχόταν από τους τραπεζικούς τους λογαρισμούς και το χαρτοφυλάκιο των μετοχών τους, αλλά από την πίστη ότι ο ίδιος ο Θ-ός που τους έπλασε και τους τοποθέτησε πάνω σ’ αυτή τη γη τους προμηθεύει επίσης και τα μέσα συντήρησής τους. Όχι, δεν υπάρχουν δωρεάν γεύματα που πέφτουν από τα ουράνια-, ο Θ-ός μας έπλασε να είμαστε οι συνεργάτες Του στην «επιχείρηση της ζωής, όχι επισκέπτες με δωρεάν φορτίο. Αν κάνουμε το καθήκον μας ο Θ-ός θα κάνει το δικό Του.
Η ζωή έχει γίνει πιο μπερδεμένη από εκείνες τις απλές μέρες, πιο εξελιγμένη και ναι, με μεγαλύτερες ανταμοιβές. Τώρα, το να κάνουμε «το καθήκον μας» σημαίνει όχι απλά να πάρουμε μια δουλειά, αλλά επίσης να αποκτήσουμε υποθήκες, ασφαλιστικά προγράμματα, συνταξιοδοτικούς λογαριασμούς και έναν μεγάλο αριθμό από άλλα «οικονομικά εργαλεία». Αλλά η βασική εξίσωση παραμένει η ίδια: κάνουμε το καθήκον μας για να καλυτερεύσουμε τον κόσμο του Θ-ού κι ο Θ-ός κάνει το καθήκον Του προμηθεύοντάς μας με τα μέσα για να το κάνουμε. Αυτόν τον «συνεταιρισμό» με τον Πλάστη μας είναι που μάθαμε να θεωρούμε σαν πηγή της ευτυχίας μας, της εκπλήρωσης μας και της ασφάλειας μας.
Ήταν ένας σκληρός χρόνος. Αλλά κερδίσαμε πολλά περισσότερα απ’ όσα χάσαμε.
