Αυτό το γνωρίζατε;

 To read it in English, click here.

Στην εποχή του Δεύτερου Ναού υπήρχαν πολλοί Εβραίοι που δεν τηρούσαν σωστά το Σσαμπάτ. Οι Σοφοί εκείνης της εποχής λοιπόν απαγόρευσαν να μετακινούμε το Σσαμπάτ αντικείμενα χωρίς σκοπό, ώστε να μην έχει ως αποτέλεσμα να κάνουμε τις απαγορευμένες εργασίες. Εξαιρούνται τα βιβλία και το φαγητό, τα οποία μπορούμε να μετακινούμε και χωρίς συγκεκριμένο σκοπό. 

(Αυτό είναι επιπλέον της βιβλικής απαγόρευσης να μεταφέρουμε αντικείμενα από ιδιωτικό σε δημόσιο χώρο, που αποτελεί μια από τις Μελαχότ, τις πρωταρχικές εργασίες που απαγορεύονται το Σσαμπάτ)

Η ραβινική απαγόρευση μετακίνησης αντικειμένων έχει και επιπλέον εξηγήσεις: 

1. Όπως έχουμε δει σε προηγούμενο κείμενο, η μέρα του Σσαμπάτ πρέπει να ξεχωρίζει από τις άλλες μέρες. Αν κάποιος μπορεί να περάσει την ημέρα του οργανώνοντας το σπίτι του αντί να μελετάει, τότε δεν ξεχωρίζει την ημέρα αυτή από τις καθημερινές.

2. Όταν κάποιος μετακινεί πράγματα χωρίς να σκέφτεται, μπορεί να ξεχαστεί και να τα μεταφέρει έξω, το οποίο απαγορεύεται όπως αναφέραμε.

3. Εάν κάποιος δεν εργάζεται, το Σσαμπάτ μπορεί να μοιάζει με τις άλλες μέρες της εβδομάδας. Το να μη μετακινεί αντικείμενα κάνει το Σσαμπάτ ξεχωριστό.

Τα αντικείμενα που απαγορεύεται να μετακινούμε το Σσαμπάτ χωρίς σκοπό ονομάζονται Μουκτσέ (κυριολεκτικά παραμερισμένο), και χωρίζονται σε αρκετές κατηγορίες. 

Θα δούμε εδώ τις βασικές κατηγορίες αντικειμένων Μουκτσέ και πότε και για ποιο σκοπό επιτρέπεται να τα μετακινούμε:

1) Ένα σκεύος ή εργαλείο (כלי) που η χρήση του επιτρέπεται το Σσαμπάτ - π.χ. Ένα ποτήρι. Αυτό επιτρέπεται να μετακινηθεί αν θέλουμε να το χρησιμοποιήσουμε, ή αν χρειαζόμαστε τον χώρο όπου βρίσκεται (π.χ χρειαζόμαστε το τραπέζι στο οποίο βρίσκεται το ποτήρι), και επίσης για να το φυλάξουμε (π.χ. αν το ποτήρι βρίσκεται στο μπαλκόνι και δεν θέλουμε να κλαπεί, μπορούμε να το βάλουμε μέσα στο ντουλάπι).

2) Ένα σκεύος ή εργαλείο (כלי) που η χρήση του απαγορεύεται το Σσαμπάτ - π.χ. Μια βελόνα. Επειδή η γενική χρήση του απαγορεύεται το Σσαμπάτ, μπορούμε να το μετακινήσουμε μόνο για να το χρησιμοποιήσουμε (με τρόπο που επιτρέπεται το Σσαμπάτ, π.χ, θέλουμε με τη βελόνα να βγάλουμε ένα αγκάθι από το χέρι), ή αν χρειαζόμαστε τον χώρο όπου βρίσκεται. Δεν μπορούμε όμως να το μετακινήσουμε για να το φυλάξουμε. 

3) Κάτι που δεν είναι σκεύος ή εργαλείο (כלי) - π.χ. Μια πέτρα. Αυτό απαγορεύεται να το μετακινήσουμε για κανένα λόγο.

Το Σσαμπάτ λοιπόν, μπαίνουμε σε μια άλλη διάσταση, όπου δεν ασχολούμαστε με τα καθημερινά αντικείμενα χωρίς λόγο. Αυτό δημιουργεί τις κατάλληλες συνθήκες για να απολαύσουμε ένα ξεχωριστό Σσαμπάτ, με καλό φαγητό, προσευχή, μελέτη και ανάπαυση. 

Σσαμπάτ Σσαλόμ,

Άριε από τη Γεσσιβά

To read it in English, click here

Πως ξέρουμε ποιές είναι οι εργασίες που απαγορεύονται το Σσαμπάτ; Τι θέλει ο Θ-ός (και όχι η λογική μας) να μην κάνουμε το Σσαμπάτ;

Στην Τορά υπάρχουν μερικά σημεία στα οποία ο Θ-ός μάς προστάζει σχετικά με το Σσαμπάτ. Ένα ενδιαφέρον σημείο είναι στο Βιβλίο Έξοδος 35:1-2, όπου γίνεται αναφορά στην κατασκευή του Φορητού Ναού - Μισσκάν.

Ο Μωυσής συγκέντρωσε τον Λαό του Ισραήλ για να τους πει πως ο Θ-ός θέλει να Του χτίσουν έναν Ναό, το Μισσκάν. Αλλά ξεκινάει λέγοντας πρώτα νόμους για το Σσαμπάτ. Οι Σοφοί μάς εξηγούν, πως ο Μωυσής ήθελε να μας δώσει να καταλάβουμε πως η κατασκευή του Μισσκάν είναι πολύ σημαντική, αλλά παρόλ’ αυτά απαγορεύεται να το κατασκευάσουμε το Σσαμπάτ. Από αυτό επίσης μαθαίνουμε, πως οι εργασίες που έκαναν για το χτίσιμο του Μισσκάν είναι αυτές που απαγορεύονται το Σσαμπάτ. 

Αυτές οι εργασίες ονομάζονται Μελαχά (πληθυντικός Μελαχότ). Υπάρχουν 39 απαγορευμένες πρωταρχικές εργασίες Άβοτ Μελαχά, και η κάθε μια περιλαμβάνει και υποομάδες δευτερευουσών απαγορευμένων εργασιών που ονομάζονται Τολαντότ, παράγωγα. 

Οι Mελαχότ χωρίζονται σε τέσσερις γενικές κατηγορίες:

1. Οι εργασίες παραγωγής ψωμιού, αρχίζοντας από τις δουλειές του χωραφιού (σπορά, όργωμα, θερισμός κτλ.), και τελειώνοντας με το ψήσιμο.

2. Οι εργασίες των υφασμάτων και δερμάτων, αρχίζοντας από το κούρεμα του μαλλιού και το ξάσιμο και τελειώνοντας με το ράψιμο, συμπεριλαμβάνοντας όλα τα ενδιάμεσα στάδια όπως βαφή υφάσματος, ύφανση κλπ.

3. Οι εργασίες της γραφής σε μια περγαμηνή, συμπεριλαμβάνοντας την προετοιμασία της περγαμηνής και του μελανιού.

4. Οι εργασίες χτισίματος σπιτιού.

Υπάρχει μια Μελαχά που δεν ανήκει σε μια από αυτές τις κατηγορίες: H απαγόρευση της μετακίνησης αντικειμένων από ιδιωτικό σε δημόσιο χώρο.

Οι παραπάνω Μελαχότ λοιπόν που απαγορεύονται το Σσαμπάτ είναι οι εργασίες που έκαναν για την κατασκευή του Μισσκάν και τα παράγωγα τους, και δεν συμπίπτουν αναγκαστικά με δύσκολη ή κοπιαστικη δουλειά (όπως αναφερθήκαμε την προηγούμενη εβδομάδα). 

Σσαμπάτ Σσαλόμ,

Άριε από τη Γεσσιβά

To read it in English, click here

Ο Θ-ός μάς πρόσταξε να τηρούμε το Σσαμπάτ, Σσαμόρ ετ γιομ αΣσαμπάτ (Να φυλάς την ημέρα του Σσαμπάτ, Δευτερονόμιο 5:12-14). 

Η τήρηση (Σσαμόρ) όπως αναφέραμε σε προηγούμενο κείμενο (Οι δύο όψεις του Σσαμπάτ), σημαίνει να αποφύγουμε ορισμένες πράξεις, δηλαδή τις εργασίες που απαγορεύονται το Σσαμπάτ.

Όπως ο Θ-ός έπλασε τον κόσμο στις έξι ημέρες της Δημιουργίας, και την έβδομη μέρα, το Σσαμπάτ, αναπαύθηκε, δηλαδή σταμάτησε την εργασία της πλάσης του κόσμου, έτσι και εμείς πρέπει να αποφύγουμε τις εργασίες την ημέρα αυτή.

Ο Θ-ός έπλασε τον κόσμο με λόγια, δηλαδή, η εργασία του Θ-ού δεν ήταν κοπιαστική. Αυτό μας δείχνει πως η ανάπαυση το Σσαμπάτ δεν μετριέται με το πόσο σκληρά δουλεύει κάποιος. Οι εργασίες που απαγορεύονται το Σσαμπάτ δεν σημαίνει απαραίτητα ότι είναι δύσκολες ή κοπιαστικές. Τις εργασίες που δεν επιτρέπονται το Σσαμπάτ τις αποφασίζει ο Θ-ός και όχι το δικό μας μυαλό. 

Η ξεκούραση το Σσαμπάτ είναι βέβαια επιθυμητή, αλλά αποτελεί μέρος μιας άλλης όψης του Σσαμπάτ, το Όνεγκ, την απόλαυση. (Διαβάστε περισσότερα εδώ: Τι κάνει το δείπνο του Σσαμπάτ ξεχωριστό;)

Σε προηγούμενα κείμενα εξηγήσαμε πώς τιμούμε το Σσαμπάτ (για παράδειγμα με το Κιντούσς). Τις επόμενες εβδομάδες θα εξερευνήσουμε με την βοήθεια του Θ-ού πως το τηρούμε. 

Σσαμπάτ Σσαλόμ,

Άριε από τη Γεσσιβά

To read it in English, click here 

Στην Αμιντά, την Σιωπηρή Προσευχή που απαγγέλλεται τρεις φορές την ημέρα, πρωί, απόγευμα και βράδυ υπάρχουν δύο σημεία που αλλάζουν με την εποχή, δηλαδή άλλο λέμε το φθινόπωρο-χειμώνα, άλλο άνοιξη-καλοκαίρι. Και τα δύο σχετίζονται με την βροχή. 

Το πρώτο σημείο βρίσκεται στην δεύτερη ευλογία της Αμιντά: το φθινόπωρο, πιο συγκεκριμένα το Σσεμινί Ατσέρετ (μόλις τελειώνει το Σουκότ) αρχίζουμε να αναφέρουμε τη βροχή λέγοντας: μασσίβ αρούαχ ουμορίντ αγκέσσεμ «Εσύ κάνεις να πνέει ο άνεμος και ρίχνεις την βροχή». Αλλά δεν ζητάμε τη βροχή ακόμα.

Την 7η του εβραϊκού μήνα Χεσσβάν, στο Ισραήλ*, αλλάζουμε και το δεύτερο σημείο, στην ένατη ευλογία, όπου ζητάμε τη βροχή, λέγοντας: Βετέν ταλ ουματάρ λιβραχά, «… και χάρισε την δρόσο και την βροχή της ευλογίας». Δηλαδή, ζητάμε από τον Θ-ό να ευλογήσει την χρονιά και τον χειμώνα με την πολύ αναγκαία βροχή.

Γιατί όμως στις 7 Χεσσβάν; 

Η απάντηση βρίσκεται στην εποχή του Ναού. Μεγάλο μέρος του εβραϊκού λαού πήγαινε στον Ναό για τις γιορτές (είναι Μιτσβά). Τα ταξίδια τότε ήταν μακρινά και δύσκολα. Αν ερχόταν η βροχή αμέσως μετά το Σουκότ, θα γινόταν ακόμα πιο δύσκολη η επιστροφή, αφού οι δρόμοι ήταν χωμάτινοι και θα βρεχόντουσαν και θα λερωνόντουσαν. Περίμεναν λοιπόν μέχρι που και ο τελευταίος των Εβραίων να επιστρέψει πίσω στο σπίτι του (ή να περάσει το ποτάμι Πρατ - το τέλος του Έρετς Ισραέλ) για να ζητήσουν τη βροχή. Για αυτό μέχρι και σήμερα δεν ξεκινάμε αμέσως μετά το Σουκότ την παράκληση της βροχής (και απλά την αναφέρουμε). 

Έτσι, μέχρι τις 7 Χεσσβάν, βρισκόμαστε κατά κάποιον τρόπο, ακόμα στην εποχή των γιορτών, αφού υπάρχουν ακόμα Εβραίοι στο δρόμο που επιστρέφουν από τον Ναό.

Αυτό μας διδάσκει κάτι πολύ σημαντικό: Η βροχή φέρνει χαρά στον κόσμο, ειδικά στο Έρετς Ισραέλ που την χρειάζεται. Αλλά αν υπάρχει περίπτωση η βροχή να δυσκολέψει κάποιον Εβραίο και να μην μπορεί να την χαρεί, πρέπει να αναβάλουμε τις παρακλήσεις για βροχή μέχρι να μην ενοχλήσει κανέναν. 

Έτσι και εμείς πρέπει να νοιαζόμαστε για τους άλλους, και να μην χαιρόμαστε αν κάποιος υποφέρει. Πρέπει να είμαστε σίγουροι πως και ο άλλος μπορεί να χαρεί μαζί μας.

Σσαμπάτ Σσαλόμ,

Άριε από τη Γεσσιβά

* Εκτός Έρετς Ισραέλ, αρχίζουμε να λέμε Βετέν ταλ ουματάρ λιβραχά τις 4 ή 5 Δεκεμβρίου. Για να μάθετε γιατί, κάντε κλικ εδώ.

* Τι γίνεται την άνοιξη; Αύτην την εποχή, δεν επιθυμούμε την βροχή γιατί θα καταστραφεί η συγκομιδή και έτσι σταματάμε να ζητάμε την βροχή και ζητάμε την δρόσο. Η αλλαγή γίνεται την πρώτη μέρα του Πέσαχ.

To read it in English, click here

Αυτήν την εβδομάδα αρχίζουμε ξανά τον κύκλο ανάγνωσης της Τορά. Η Τορά έχει 54 περικοπές (Παρασσά, πληθυντικός Παρασσιότ) και διαβάζουμε μια περικοπή (μερικές φορές δυο) κάθε εβδομάδα. Το Σιμχάτ Τορά που ήταν μόλις  πριν λίγες μέρες, ολοκληρώσαμε την Τορά, οπότε τώρα ξαναρχίζουμε την Τορά από την αρχή, από την πρώτη περικοπή, την Παρασσά Μπερεσσίτ, από το Πρώτο Βιβλίο της Πεντατεύχου, Γένεσις.

Γιατί όμως ξαναδιαβάζουμε κάθε χρονιά τα ίδια; Τα διαβάσαμε ήδη την προηγούμενη χρονιά και την προ-προηγούμενη κ.τ.λ.;

Η απάντηση είναι, πως μπορεί να μας φαίνεται πως είναι οι ίδιες λέξεις, αλλά πάντα θα υπάρχει κάτι το οποίο δεν έχουμε καταλάβει ακόμα, θα υπάρχει ένα βαθύτερο επίπεδο γνώσης και κατανόησης να εξερευνήσουμε. Επίσης, υπάρχουν πολλοί τρόποι να μελετήσει κανείς την Τορά. Υπάρχουν αμέτρητα βιβλία που εξηγούν με διάφορους τρόπους ερμηνείας την Τορά. Έτσι μπορούμε να συνεχίσουμε την μελέτη με έναν τρόπο διαφορετικό κάθε χρόνο από αυτόν που ήδη γνωρίζουμε.

Οι γιορτές του μήνα Τισσρί είναι πολύ ωραίες, το Σέντερ του Ροσς Ασσανά, το Σσοφάρ, οι προσευχές του Γιόμ Κιπούρ, τα γεύματα στην Σουκά, η χαρά του Σιμχάτ Τορά. Αλλά τώρα αρχίζουν οι «βαρετές» μέρες της χρονιάς, όπου δεν υπάρχουν γιορτές για ένα πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα. Για αυτό ξεκινάμε τώρα την Τορά, για να πάρουμε μαζί μας κάτι από τον μήνα Τισσρί για τις υπόλοιπες ημέρες της χρονιάς. Αφήνουμε τις Γιορτές και μπαίνουμε στην καθημερηνότητά μας με την έμνευση, το «πρότζεκτ» και τον στόχο να μελετάμε την Τορά, εβδομάδα με την εβδομάδα, από την μια περικοπή στην επόμενη περικοπή, μέχρι την ολοκλήρωση της Τορά το επόμενο Σιμχάτ Τορά.

Ο Ραβίνος Γιοσέφ Γιτσχάκ Σσνέερσον ενθάρρυνε τους ανθρώπους να μελετούν κάθε μέρα ένα μέρος της περικοπής της εβδομάδας (μαζί με την κλασσική εξήγηση του Ράσσι, Ραβίνου Σσλόμο Γιτσχακί). Όπως έχουμε αναφέρει παλιότερα (Γιατί ο Κοέν ανεβαίνει πρώτος στην Τορά;), κάθε Σσαμπάτ έχουμε 7 Αλιγιότ, 7 ανθρώπους που ανεβαίνουν να διαβάσουν την Τορά, και κάθε περικοπή χωρίζεται σε 7 μέρη, ένα για κάθε Αλιγιά. Κάθε μέρα της εβδομάδας μελετάμε ένα κομμάτι, δηλαδή μια Αλιγιά π.χ. την Κυριακή μελετούμε την πρώτη Αλιγιά, την Παρασκευή την έκτη Αλιγιά της περικοπής κλπ. Αυτό ισχύει και για το Σσαμπάτ, στο οποίο μελετάμε το έβδομο και τελευταίο κομμάτι της περικοπής, επιπρόσθετος της ανάγνωσης όλης της περικοπής. 

Σε κάθε νέο ξεκίνημα, ο Θ-ός μάς δίνει τις δυνάμεις να πάρουμε μια νέα απόφαση, να αρχίσουμε κάτι καινούργιο, και είθε όλοι μας να ξεκινήσουμε την χρονιά και την Τορά με υγεία και χαρά.

Σσαμπάτ Σσαλόμ,

Άριε από τη Γεσσιβά

 To read it in English, click here

Σήμερα (Δευτέρα 27/9/21) είναι η τελευταία μέρα του Σουκότ 5782. Η μέρα αυτή ονομάζεται Οσσαανά Ραμπά. (Η Τρίτη 28/9/21 και Τετάρτη 29/9/21 είναι κατά κάποιον τρόπο συνέχεια του Σουκότ αλλά στην ουσία πρόκειται για καινούργια γιορτή, το Σσεμινί Ατσέρετ και το Σιμχάτ Τορά).

Τι σημαίνει Οσσαανά Ραμπά, κυριολεκτικά Μεγάλη Οσσαανά; 

Κάθε μέρα του Σουκότ κάνουμε μια φορά τον γύρο της Τεβά της συναγωγής κρατώντας τα Τέσσερα Ειδή* και απαγγέλλοντας Οσσαανότ. Το ίδιο γινόταν όταν υπήρχε ο Ναός, όπου έκαναν τον γύρο του Μιζμπέαχ, δηλαδή του Βωμού που γίνονταν οι θυσίες. 

Οσσαανότ (πληθυντικός του Οσσαανά) είναι ειδικές ικεσίες που λέγονται κατά την διάρκεια αυτών των γύρων. Κάθε μέρα του Σουκότ λέμε διαφορετικές Οσσαανότ. Το Οσσαανά Ραμπά όμως, την 7η μέρα του Σουκότ, κάνουμε τον γύρο αυτό 7 φορές και λέμε τις Οσσαανότ όλων των ημερών. Για αυτό, αυτή η μέρα λέγεται Οσσαανά Ραμπά, δηλαδή η Μεγάλη Οσσαανά.

Γιατί;

Οι Σοφοί μας εξηγούν πως, παρόλο που η δίκη του κόσμου αρχίζει το Ροσς Ασσανά και ολοκληρώνεται το Γιόμ Κιπούρ, προκείται για μια γενική δίκη.

Το Σουκότ υπάρχει μια δίκη ειδικά  για το νερό, το οποίο είναι πολύ σημαντικό για την ανθρώπινη επιβίωση. Χωρίς νερό ο άνθρωπος δεν μπορεί να ζήσει. Ενα βαθύτερο νόημα είναι ότι το νερό συμβολίζει τα προς το ζην, όπως τότε που όλοι ζούσαν από τα χωράφια και την παραγωγή της γης, και εξαρτιόντουσαν άμεσα από το νερό της βροχής. Το Σουκότ λοιπόν, δικαζόμαστε για το νερό, δηλαδή, για το πόση βροχή θα έχει η χρονιά που μόλις ξεκίνησε. Αυτή η δίκη γίνεται κατά τη διάρκεια του Σουκότ και ολοκληρώνεται το Οσσαανά Ραμπά. 

Ποια είναι τα ιδιαίτερα έθιμα το Οσσαανά Ραμπά;

Το πρώτο, που αναφέραμε πριν, είναι η απαγγελία των Οσσανότ, κάνοντας 7 γύρους στην συναγωγή. 

Ένα ακόμα παλιό έθιμο, από την εποχή των Προφητών, είναι να πάρουμε 5 κλαδιά Αραβότ (κλωνάρια ιτιάς, όχι από αυτά που έχουμε στα Τέσσερα Είδη) και να τα χτυπήσουμε στο έδαφος. Μετά λέμε μια προσευχή στην οποία ζητάμε από το Θ-ό να γλυκάνει τις σκληρές αποφάσεις. 

Στην Ελλάδα, κυρίως οι Ρωμανιότες, έχουν το έθιμο τις Αραβότ να τις βάζουν δίπλα στην Μεζουζά. 

Ένα ακόμα έθιμο είναι να μένουμε ξύπνιοι το βράδυ του Οσσαανά Ραμπά και να διαβάζουμε το Χουμάσς Ντεβαρίμ, δηλαδή το Δευτερονόμιο και Τεϊλίμ, τους Ψαλμούς του Δαυίδ, και γενικά να μελετάμε την Τορά.

Τέλος, ένα έθιμο ακόμα είναι να φάμε μήλο με μέλι (όπως το Ροσς Ασσανά).

Καλό και χαρούμενο Οσσανά Ραμπά και Χαγκ Σαμέαχ! 

Άριε από την Γιεσσιβά

* Τα Τέσσερα Είδη: Κάθε μέρα του Σουκότ, (εξαιρουμένης της μέρας του Σσαμπάτ), κρατάμε μαζί και «κουνάμε» τέσσερα είδη φυτών: το ετρόγκ (κίτρο), το λουλάβ (κλαδί φοίνικα), δύο κλωνάρια ιτιάς (αραβότ) και τρία κλωνάρια μυρτιάς (αντασίμ). Οι Σοφοί μας λένε ότι τα τέσσερα αυτά είδη φυτών αντιπροσωπεύουν τον Εβραϊκό λαό. Το γεγονός ότι η Μιτσβά απαιτεί το κράτημα και των τεσσάρων ειδών μαζί, συμβολίζει την ενότητα που πρέπει να υπάρχει στον Εβραϊκό λαό παρά τις όποιες διαφορές. Το «κούνημα» των τεσσάρων φυτών προς όλες τις κατευθύνσεις, συμβολίζει την επιβλητική Παρουσία του Θ-ού σε όλες τις διαστάσεις του χώρου.

To read it in English, click here

Απόψε (Δευτέρα 20/09/21) με την δύση του ηλίου, αρχίζει η γιορτή του Σουκότ.

Το Σουκότ έχουμε 2 πολύ ιδιαίτερες Μιτσβότ, την Σουκά και τα Τέσσερα Είδη, αλλά σε αυτό το κείμενο θα επικεντρωθούμε στην Σουκά :-).

Τι είναι η Σουκά;

Η Σουκά (πληθυντικός Σουκότ) είναι μία προσωρινή κατασκευή, η σκεπή της οποίας λέγεται Σχαχ και φτιάχνεται από κομμένα φυτά.

Τι κάνουμε μέσα στη Σουκά;

Η Τορά, όταν μας προστάζει την Μιτσβά της Σουκά, αναφέρει «Επί επτά ημέρες θα κατοικείτε σε Σουκότ» (Λευιτικό 23:42). Στο Ταλμούντ (Σουκά 28β), οι Σοφοί μάς εξηγούν ότι το να κατοικήσουμε στη Σουκά σημαίνει να κάνουμε εκεί όλα όσα κάνουμε στο σπίτι. Δηλαδή, για 8 ημέρες (7 στο Ισραήλ) να φάμε και να πιούμε, να μελετήσουμε, να συζητήσουμε κτλ. μέσα στη Σουκά. 

Γιατί φτιάχνουμε τη Σουκά;

Η Τορά αναφέρει σχετικά με την γιορτή του Σουκότ «… για να γνωρίζουν οι απόγονοί σας, ότι έβαλα τους Ισραηλίτες να κατοικούν σε Σουκότ, όταν τους έβγαλα από την Γη της Αιγύπτου» (Λευιτικό 23:42). Όταν ο Θ-ός μάς έβγαλε από την Αίγυπτο, μας οδήγησε στην έρημο και μας προστάτεψε από τον ήλιο, τα άγρια ζώα κτλ. με τα Σύννεφα της Δόξας. Ώς υπενθύμιση αυτού, καθόμαστε στην Σουκά, η οποία μας περιβάλλει από τις 4 πλευρές και από πάνω, όπως τα Σύννεφα της Δόξας. 

Πως χτίζουμε μια Σουκά;

Το βασικό στη Σουκά είναι το να είναι μια κατασκευή που να αντέχει, δηλαδή πρέπει οι τοίχοι να αντέχουν σε συνηθισμένους ανέμους. (Για παράδειγμα, δεν πρέπει να πάρουμε ένα σεντόνι και να κάνουμε από αυτό ένα τοίχο). Το ύψος του τοίχου από κάθε πλευρά πρέπει να είναι τουλάχιστον 1 ½ μέτρο, για να θεωρείται κατασκευή. Για το Σχαχ, την οροφή, πρέπει να τοποθετούμε κομμένα φυτά, όπως κομμένα κλαδιά δέντρου. Επίσης, είναι έθιμο να στολίζουμε τη Σουκά, ο καθένας όπως προτιμά, δεν υπάρχουν κανόνες.

Υπάρχουν μερικά σημαντικά πράγματα που πρέπει να προσέχουμε όταν χτίζουμε μια Σουκά:

1. Το Σχαχ (οροφή) πρέπει να είναι αρκετό ώστε να προσφέρει σκιά από τον ήλιο, δηλαδή πρέπει να υπάρχει περισσότερη σκιά από ήλιο μέσα στη Σουκά. 

2. Η Σουκά πρέπει να είναι απευθείας κάτω από τον ουρανό και το μόνο ταβάνι να είναι το Σχαχ. Δεν μπορούμε να χτίσουμε τη Σουκά μέσα στο σπίτι, σε βεράντα με ταβάνι, ούτε κάτω από ένα δέντρο.

3. Πρέπει να μπορούμε εύκολα να δούμε το Σχαχ όταν καθόμαστε, για αυτό δεν κάνουμε τη Σουκά πιο ψηλή από (περίπου) 10 μέτρα. Εάν το Σχαχ δεν καλύπτει όλη την επιφάνεια της κατασκευής, πρέπει κανείς να κάθεται κάτω από το Σχαχ για να θεωρείται ότι κάθεται στη Σουκά.

4. Ο ελάχιστος όγκος της Σουκά πρέπει να είναι αρκετός ώστε να χωράει ένας καθισμένος άνθρωπος με ένα τραπέζι για να φάει (αυτό το ελάχιστο όριο αφορά το ύψος, το φάρδος και το πλάτος). Όμως δεν υπάρχει μέγιστο όριο στο φάρδος και στο πλάτος. (Υπάρχει μέγιστο ύψος, όπως αναφέραμε παραπάνω).  

Τι συμβολίζει η Σουκά; 

Στη Σουκά υπάρχει κάτι το πολύ ενδιαφέρον. Το Ταλμούντ λέει πως όλοι μαζί οι Εβραίοι μπορούν να καθίσουν σε μια Σουκά (αφού δεν υπάρχει μέγιστο όριο στην επιφάνεια της κατασκευής). Όταν καθόμαστε στην Σουκά, χωράνε όλοι οι Εβραίοι, δεν μας ενδιαφέρει ποιος είναι ο καθένας. Ο κάθε Εβραίος έχει μια θέση στη Σουκά και η Σουκά μάς περιβάλλει όλους μαζί. Έτσι η Σουκά μάς υπενθυμίζει την ενότητα του Εβραϊκού λαού, ένα από τα κεντρικά μηνύματα του Σουκότ. 

Χαγκ Σαμέαχ,

Άριε από την Γιεσσιβά

 To read it in English, click here

Ανάμεσα στο Ροσς Ασσανά και το Γιομ Κιπούρ έχουμε ένα δεκαήμερο, που ονομάζεται οι «Δέκα μέρες της Τεσσουβά» (συμπεριλαμβανομένων του Ροσς Ασσάνα και του Γιόμ Κιπούρ). Οι Σοφοί μας μάς διδάσκουν, πως σε αυτές τις μέρες είναι πιο εύκολο κάποιος να κάνει Τεσσουβά (συχνά μεταφράζεται ως μετάνοια αλλά κυριολεκτικά σημαίνει επιστροφή). Είναι μια κατάλληλη περίοδος για επιστροφή στον Θ-ό επειδή Εκείνος βρίσκεται πιο κοντά σε εμάς.

Σε αυτές τις ημέρες προσθέτουμε επιπλέον προσευχές, οι οποίες έχουν να κάνουν με το ότι είναι μέρες της δίκης του κόσμου. Επίσης στην Αμιντά (Ακάθιστος Ύμνος) προσθέτουμε μερικές φράσεις. Λέμε το ολόκληρο Αβίνου Μαλκένου, (στα ελληνικά, Πατέρα Βασιλιά μας) αντί για το συνηθισμένο, στο οποίο ζητάμε από τον Θ-ό να ακούσει τις παρακλήσεις, όπως ένας Πατέρας που αγαπά τα παιδιά Του και όπως ένας Βασιλιάς που νοιάζεται για τους υπηκόους Του. 

Οι Σοφοί μάς εξηγούν πως αυτές οι μέρες ενώνουν το Ροσς Ασσανά με το Γιόμ Κιπούρ. Η δίκη του κόσμου αρχίζει το Ροσς Ασσανά και τελειώνει το Γιόμ Κιπούρ. Είναι πολύ σημαντικό στις ημέρες της δίκης να κάνουμε Τεσσουβά και να φερθούμε σωστά, ακόμα και αν την υπόλοιπη χρονιά δεν ήμασταν τόσο προσεκτικοί στην συμπεριφορά μας. 

Ενδιαφέρον είναι πως, αν αφαιρέσουμε τις εορταστικές ημέρες του Ροσς Ασσανά και το Γιόμ Κιπούρ, έχουμε ακριβώς επτά ημέρες, μια ολόκληρη εβδομάδα. Οι Σοφοί μάς εξηγούν πως η κάθε μέρα αυτής της εβδομάδας αντιστοιχεί στην ίδια ημέρα της εβδομάδας  ολόκληρης της προηγούμενης χρονιάς. Δηλαδή, την Κυριακή ανάμεσα στο Ροσς Ασσανά και το Γιόμ Κιπούρ, οφείλουμε να κάνουμε Τεσσουβά για όλες τις Κυριακές της χρονιάς. Έτσι θα προετοιμαστούμε για μια καλή χρονιά σε πνευματικό επίπεδο. 

Σσαμπάτ Σσαλόμ,

Άριε από τη Γεσσιβά

 To read it in English, click here

Η χρονιά που ξεκινά την επόμενη εβδομάδα με το Ροσς Ασσανά είναι πολύ ιδιαίτερη. Ονομάζεται Σσεμιτά, στα ελληνικά Σαμπατικό ή Σαββατικό Έτος.

Τι είναι η χρονιά της Σσεμιτά;

Κάθε 7ο χρόνο έχουμε ειδικές Μιτσβότ που αφορούν αυτή την χρονιά, δηλαδή να κάνουμε Σσεμιτά (στα ελληνικά αφήνω) στην γη και στα χρήματα.

1. Στην γη:

Πρώτα, η Σσεμιτά αφορά τη γη, δηλαδή πρέπει να αφήσουμε την καλλιέργεια των χωραφιών. Απαγορεύεται να καλλιεργήσουμε τα χωράφια μας (αγρανάπαυση). Δεν κάνουμε εργασίες στο χωράφι πχ. όργωμα ή σπορά ή να βάλουμε λίπασμα και αφιερώνουμε τον χρόνο μας στη μελέτη και άλλες πνευματικές επιδιώξεις.  

Δεύτερο, τα χωράφια εγκαταλείπονται σαν να μην είχαν ιδιοκτήτη. Oι καρποί που φυτρώνουν χωρίς την δική μας παρέμβαση, πχ τα φρούτα στα δέντρα, δεν τα θεωρούμε δικά μας για εμπορικούς λόγους. Μπορούμε να τα μαζέψουμε όπως ο κάθε ένας μπορεί να μπει σε αυτό το χωράφι και να μαζέψει για ιδία χρήση μόνο. 

Τρίτο, αυτοί οι καρποί θεωρούνται ιεροί και δεν μπορούμε απλά να τους πετάξουμε με ασέβεια αν δεν τους καταναλώσουμε.

Τα παραπάνω αφορούν μόνο τα χωράφια της Γης του Ισραήλ, μέχρι και τις μέρες μας.

Γιατί;

Μια από τις εξηγήσεις είναι πως, όπως στις ημέρες της εβδομάδας έχουμε το Σσαμπάτ για να μας υπενθυμίσει τον Δημιουργό μας, έτσι και στα έτη, κάθε 7η χρονιά έχουμε το Σαββατικό έτος, δηλαδή, διακόπτουμε την εργασία της γης για να θυμόμαστε πως η γη ανήκει στον Θ-ό. 

Επίσης, μας υπενθυμίζει πως όλα προέρχονται από Εκείνον. Στην ροή της ζωής όταν καλλιεργούμε την γη,  ή στην δουλειά μας κτλ, μπορεί να σκεφτούμε πως τα καταφέρνουμε «μόνοι μας». Όταν όμως έχουμε μια ολόκληρη χρονιά στην οποία δεν καλλιεργούμε επειδή ο Θ-ός μάς το πρόσταξε, αναγνωρίζουμε πως οι ευλογίες στην ζωή μας προέρχονται από τον Θ-ό.

2. Στα χρήματα:

Επίσης, η Σσεμιτά αφορά χρήματα μας, δηλαδή, πρέπει να αφήσουμε τα χρήματα που δανείσαμε. Αν δώσαμε ένα δάνειο και ήρθε η χρονιά της Σσεμιτά, απαγορεύεται να το ζητήσουμε πίσω. Μπορούμε όμως να τα το δεχτούμε πίσω εάν αυτός στον οποίο δανείσαμε θελήσει από μόνος του να τα επιστρέψει. Αυτή η Μιτσβά αφορά τους Εβραίους σε όλο τον κόσμο και δεν ισχύει μόνο στην Γη του Ισραήλ.

Πριν από περισσότερα από 2.000 χρόνια, ο Χιλέλ ο Πρεσβύτερος είδε ότι οι άνθρωποι απέφευγαν να δώσουν δάνεια καθώς πλησίαζε το έτος της Σσεμίτα. Προκειμένου να ενθαρρύνει τους ανθρώπους να συνεχίσουν να δανείζουν χρήματα (αποτελεί Μιτσβά να βοηθάμε όσους έχουν ανάγκη), καθιέρωσε το σύστημα Προυζμπούλ (פרוזבול). Το Προυζμπούλ είναι μια απλή δήλωση μπροστά στο Μπετ Ντιν ότι μεταφέρουμε σε εκείνους τα χρέη που μας οφείλουν καθιστώντας έτσι δυνατή την εξαργύρωσή τους ακόμη και κατά τη διάρκεια της Σσεμιτά.

Έως και τις μέρες μας, αυτή η δήλωση του Προυζμπούλ γίνεται την παραμονή του Ροσς Ασσανά ενός Έτους Σσεμιτά (και στο τέλος, σύμφωνα με ορισμένους), μπροστά σε ένα Μπετ Ντιν (3 άνδρες).

Γιατί;

Αυτή η Μιτσβά καθώς και η διαδικασία του Προυζμπούλ, μας υπενθυμίζει το Θ-ό. Γιατί τα χρήματα τα κερδίσαμε χάρη στις ευλογίες του Θ-ού στην ζωή μας. Τα αφήνουμε στον δανειζόμενο, για να θυμόμαστε ότι η επιτυχία μας δεν έρχεται (μόνο) μέσα από τη δουλειά μας, αλλά και με τη βοήθεια του Θ-ού. 

Σσαμπάτ Σσαλόμ και Σσανά Τοβά,

Άριε από τη Γεσσιβά

 To read it in English, click here

Σε προηγούμενο κείμενο (Όταν ο Θ-ός είπε δύο λέξεις ταυτόχρονα…) αναφερθήκαμε στις δυο λέξεις, Ζαχόρ (να θυμάσαι) και Σσαμόρ (να φυλάς) που ο Θ-ός είπε όταν έδωσε την Εντολή της τήρησης του Σσαμπάτ.

Υπάρχει όμως και κάτι πιο βαθύ σε αυτές τις λέξεις. Η κάθε λέξη αναφέρεται σε μια άλλη όψη του τρόπου τήρησης του Σσαμπάτ. Η λέξη Ζαχόρ, να θυμάσαι, αναφέρεται στις θετικές ενέργειες που αφορούν το Σσαμπάτ και η λέξη Σσαμόρ, να φυλάς, αναφέρεται στις αρνητικές ενέργειες που πρέπει να αποφύγουμε το Σσαμπάτ.

Ζαχόρ – τα θετικά: Το Σσαμπάτ πρέπει να χρησιμοποιήσουμε τον χρόνο μας περισσότερο για πνευματικά πράγματα, δηλαδή να συνδεθούμε με τον Θ-ό. Να μελετήσουμε λίγο πιο πολύ την Τορά (δεν χρειάζεται διαδίκτυο, μπορούμε να αγοράσουμε βιβλία ή να εκτυπώσουμε υλικό πριν το Σσαμπάτ) και να απαγγείλουμε τις προσευχές του Σσαμπάτ, οι οποίες είναι διαφορετικές από την καθημερινή προσευχή.

Σσαμόρ – τα αρνητικά: Οι Προφήτες μάς εξηγούν ότι το Σσαμπάτ δεν πρέπει «… να ασχοληθείς με τις υποθέσεις σου... ούτε να μιλάς τα δικά σου λόγια…» (Ησαΐας 58:13). Δηλαδή, το Σσαμπάτ οι ασχολίες μας και οι συζητήσεις μας πρέπει να είναι διαφορετικές από τις άλλες μέρες της εβδομάδας. Αυτό σημαίνει να αποφύγουμε συζητήσεις για τις καθημερινές μας δουλειές αλλά επίσης, να μην ασχοληθούμε καθόλου με τον προγραμματισμό της ερχόμενης εβδομάδα, ούτε με πρακτικές ενέργειες αλλά ούτε με λόγια. Για παράδειγμα, το Σσαμπάτ δεν μιλάμε για το μαγαζί ή το γραφείο μας, ούτε για ψώνια ή πληρωμές, ούτε καν για τις προετοιμασίες για τις διακοπές μας. Αυτό μας επιτρέπει να ελευθερώσουμε τον μυαλό μας και τον χρόνο μας για να τα χρησιμοποιήσουμε για σημαντικά πνευματικά θέματα.  

Ας προσπαθήσουμε αυτό το Σσαμπάτ να το ξεχωρίσουμε από τις υπόλοιπες μέρες της εβδομάδας, αφιερώνοντας χρόνο σε προσευχή ή μελέτη και αποφεύγοντας για λίγο την καθημερινότητα και τις καθημερινές υλικές συζητήσεις.

Σσαμπάτ Σσαλόμ,

Άριε από τη Γεσσιβά

 To read it in English, click here

Το Σσαμπάτ είναι μια πολύ ιδιαίτερη μέρα. Ντυνόμαστε ωραία, τρώμε ιδιαίτερα φαγητά. Η εβραϊκή κουζίνα είναι γεμάτη με φαγητά τα οποία συναντάμε (συνήθως μόνο) το Σσαμπάτ. Γιατί αυτό;

Στους προφήτες (Ησαΐας 58:13) βρίσκουμε δυο λέξεις που έχουν να κάνουν με την τήρηση του Σσαμπάτ: Τιμή (כבוד καβόντ) και απόλαυση (עונג όνεγκ). 

Οι Σοφοί μάς εξηγούν πως τιμή είναι το να έχουμε καθαρά και ωραία ρούχα που δεν τα χρησιμοποιούμε την υπόλοιπη εβδομάδα και είναι ξεχωριστά και ιδιαίτερα μόνο το Σσαμπάτ. Η απόλαυση είναι να ευχαριστηθούμε το Σσαμπάτ με ξεχωριστά φαγητά. 

Για να διαχωρίζουν οι Εβραίοι το Σσαμπάτ από τις άλλες μέρες, σε όλες τις γενιές, είχαν πάντα ιδιαίτερα φαγητά (το καλύτερο που τους επέτρεπε η οικονομική τους δυνατότητα) που τα φύλαγαν για το Σσαμπάτ. Από μικρά παιδιά όλοι μεγάλωναν γνωρίζοντας πως το Σσαμπάτ σημαίνε ένα μεγάλο τραπέζι και με καλό φαγητό, με ξεχωριστά ωραία ρούχα κτλ.

Ας προσπαθήσουμε αυτό το Σσαμπάτ να το ξεχωρίσουμε από τις υπόλοιπες μέρες της εβδομάδας, ετοιμάζοντας κάτι το διαφορετικό και το ξεχωριστό για τα γεύματά του (Παρασκευή βράδυ και Σσαμπάτ μεσημέρι). Δείτε εδώ το κείμενο για το Κιντούσς.

Σσαμπάτ Σσαλόμ,

Άριε από τη Γεσσιβά

To read it in English, click here

Γιατί;

Οι Σοφοί μας καθόρισαν να ανάβουμε κεριά το απόγευμα της Παρασκευής, για να μην είναι το σπίτι σκοτεινό. Αφού το Σσαμπάτ απαγορεύεται να ανάψουμε φωτιά, σε σπίτι που δεν άναψαν κεριά πριν το Σσαμπάτ θα επικρατήσει το σκοτάδι. Κάποιος μπορεί να σκοντάψει και να πέσει, να εκνευριστεί που τα πράγματα δεν είναι τακτοποιημένα στην θέση τους κτλ και να υπάρχει ένταση στο σπίτι.  Αυτό δεν ταιριάζει με το Σσαμπάτ, που είναι μια μέρα για να ξεκουραστούμε, να γιορτάσουμε σε ήρεμο και χαρούμενο κλίμα.

Εκτός από τον παραπάνω λόγο, το να έχουμε φως και ειρήνη στο σπίτι, ανάβουμε τα κεριά στο μέρος όπου τρώμε, γιατί όταν κάποιος τρώει με περισσότερο φως ευχαριστιέται το γεύμα καλύτερα. Κάνουμε την ευλογία πάνω σε αυτά τα κεριά, που φωτίζουν το τραπέζι του Σσαμπάτ.

Σήμερα, στα δωμάτια του σπιτιού είναι αρκετό να αφήσουμε αναμμένο το ηλεκτρικό φως (το οποίο απαγορεύεται να ανάψουμε ή να σβήσουμε το Σσαμπάτ), ώστε να μπορούμε να δούμε που πηγαίνουμε και να μην σκοντάψουμε σε κάτι. Όμως ανάβουμε ακόμα τα κεριά του Σσαμπάτ στο δωμάτιο που τρώμε. Συνηθίζουμε να κοιτάζουμε τα κεριά όταν αρχίζουμε το Κιντούσς.

Πότε;

Τα κεριά πρέπει να τα ανάψουμε 18 λεπτά πριν την δύση του ηλίου (αυτή είναι η ώρα που αναγράφεται  στο Εβραϊκό Ημερολόγιο της Χαμπάντ Ελλάδος), ή λίγο νωρίτερα. Είναι μεγάλη Μιτσβά να ανάψουμε τα κεριά στην ώρα τους, αλλά αν δεν προλάβαμε, απαγορεύεται αυστηρά να τα ανάψουμε αργότερα και θα δώσουμε περισσότερο σεβασμό στο Σσαμπάτ αποφεύγοντας να τα ανάψουμε. Τα κεριά πρέπει να είναι αναμμένα για αρκετό χρόνο, ώστε να προλάβουν όσοι πήγαν στη συναγωγή, να γυρίσουν στο σπίτι και να φάνε το γεύμα του Σσαμπάτ με το φως των κεριών.

Στο Ταλμούδ αναφέρεται πως, κάποιος που ανάβει τα κεριά του Σσαμπάτ στο σπίτι του, θα έχει σοφά παιδιά. Όπως είναι γραμμένο: «Κι νερ μιτσβά βετόρα ορ» «Η Εντολή (Μιτσβά) είναι λυχνάρι και ο Νόμος (Τορά) είναι φως» (Παροιμίες 6:23). Οι Σοφοί εξηγούν ότι όποιος ανάβει τα κεριά της Μιτσβά (του Σσαμπάτ), θα αξιωθεί να έχει παιδιά που θα φωτίσουν τον κόσμο με το φως της Τορά.

Ποιος;

Βασικά, και οι άνδρες και οι γυναίκες έχουν την υποχρέωση να υπάρχουν στο σπίτι κεριά για το Σσαμπάτ. Αλλά επειδή η γυναίκα είναι πιο πολύ στο σπίτι και είναι υπεύθυνη για αυτό, ορίστηκε το άναμμα των κεριών να το κάνει η γυναίκα. Εάν δεν υπάρχει γυναίκα στο σπίτι, τα ανάβει ο άνδρας.

Υπάρχει έθιμο κάθε κορίτσι από 3 ετών και πάνω να ανάβει ένα κερί (μετά τον γάμο ανάβει 2), με ευλογία. Ο Ρέμπε, Ραβίνος Μενάχεμ Μέντελ Σσνέερσον, ενθάρρυνε πολύ ακόμα και τα μικρά κορίτσια να ανάβουν τα κεριά για να εκπαιδευτούν σε αυτή τη σπουδαία Μιτσβά και να προσθέσουν φως στον κόσμο μας. 

Πόσα;

Το έθιμο είναι να ανάβουμε 2 κεριά, ένα για την λέξη Ζαχόρ (να θυμάσαι) και ένα για την λέξη Σσαμόρ (να φυλάς), τις λέξεις που ο Θ-ός χρησιμοποίησε στις Δέκα Εντολές για την τήρηση του Σσαμπάτ (Διαβάσετε περισσότερο για τις δυο λέξεις αυτές εδώ). Επίσης, συνηθίζεται για κάθε παιδί που γεννιέται στην οικογένεια να προσθέτουμε ένα κερί, δηλαδή αν μια οικογένεια έχει 3 παιδιά, η μητέρα θα ανάψει 5 κεριά, και ούτω καθεξής.

Είθε το φώς των κεριών του Σσαμπάτ να φέρουν σύντομα το φως της Λύτρωσης με την έλευση του Μεσσία.

Σσαμπάτ Σσαλόμ,

Άριε από τη Γεσσιβά 

To read it in English, click here

Κάθε Σσαμπάτ μετά το διάβασμα της Τορά αναγιγνώσκούμε την Αφταρά. Τι είναι η Αφταρά; Είναι ένα απόσπασμα (συνήθως) από τους Προφήτες που έχει σχέση με την περικοπή της Πεντατεύχου που διαβάσαμε πριν. Είναι έθιμο αυτός που διαβάζει την Αφταρά να ξαναδιαβάζει κάποιους στίχους από την περικοπή που μόλις ολοκληρώσαμε. Η ανάγνωση της Αφταρά δεν μετράει ως μια από τις επτά Αλιγιότ του Σσαμπάτ, είναι η 8η  (για περισσότερα για τις επτά ανάγνωσεις (Αλιγιότ) της Τορά κάντε κλικ εδώ). Για αυτό, μπορεί και ένας Κοέν ή Λεβή να λάβει την 8η Αλιγιά και να αναγνώσει την Αφταρά.

Δεν υπάρχει Αφταρά στις αναγνώσεις της Τορά την Δευτέρα και την Πέμπτη. Υπάρχει όμως Αφταρά, εκτός του Σσαμπάτ, σε ιδιαίτερες μέρες όπως Ροσς Χόντεσς, νηστείες κτλ. Σε αυτές τις περιπτώσεις που έχουμε μόνο τρεις Αλιγιότ, ο τρίτος ανερχόμενος είναι αυτός που θα πει και την Αφταρά. Σε αυτήν την περίπτωση, θα είναι Ισραηλίτης και όχι Κοέν η Λεβή.

Γιατί διαβάζουμε την Αφταρά;

Πριν πολλά χρόνια (2ος Αιώνας Π.Κ.Ε), ένας βασιλιάς διέταξε να μην διαβάζουν οι Εβραίοι την Τορά. Οι Σοφοί εκείνης της εποχής, καθόρισαν να διαβάζουν (αντί για την Τορά που απαγορευόταν) ένα απόσπασμα από τους Προφήτες που αντιστοιχεί στην περικοπή εκείνης της εβδομάδας. Έτσι, τήρησαν την ανάγνωση ακόμη και στην περίοδο αυτή που απαγορευόταν. Αυτό συνεχίστηκε και μετά την κατάργηση του διατάγματος και έτσι έχουμε την Αφταρά μετά το διάβασμα της περικοπής της εβδομάδας.

Σσαμπάτ Σσαλόμ,

Άριε από τη Γεσσιβά