Τα εφτά είδη
Βασισμένο στα διδάγματα του Ράμπι από το Λούμπαβιτς, Ράμπι Μεναχέμ Μ. Σσνέερσον
"Γιατί ο Κύριος ο Θεός σας σάς φέρνει σε μια καλή γη:....Τη γη του σταριού, του κριθαριού, των σταφυλιών, των σύκων και των ροδιών. Τη γη του ελαιολάδου και του μελιού των χουρμάδων" (Δευτερονόμιο 8:8)
Οι σοφοί μας λένε ότι στην αρχή, όλα τα δέντρα έκαναν καρπούς, όπως θα γίνει και στην Εποχή του Μεσσία. `Ενα δέντρο χωρίς καρπούς είναι στοιχείο ενός ατελούς κόσμου, γιατί η βασική λειτουργία ενός δέντρου είναι να κάνει καρπούς.
Εάν «ο άνθρωπος είναι ένα δέντρο στον αγρό» (Δευτερονόμιο 20:19) και ο καρπός είναι το ανώτερο επίτευγμα, τότε υπάρχουν εφτά καρποί που κυριαρχούν στην ανθρώπινη και φυτική συγκομιδή. Αυτά είναι τα εφτά είδη καρπών και σιτηρών, δείγματα της γονιμότητας της Ιερής Γης: στάρι, κριθάρι, σταφύλια, σύκα, ρόδια, ελιές και χουρμάδες.
Η 15η του Εβραϊκού μήνα Σσεβάτ είναι σύμφωνα με το Εβραϊκό ημερολόγιο, το Νέο `Ετος των Δέντρων. Την ημέρα αυτή τιμούμε τα δέντρα του Κόσμου του Θεού, αλλά και το δέντρο μέσα μας, τρώγωντας από τους εφτά αυτούς καρπούς οι οποίοι αντιπροσωπεύουν τα διαφορετικά στοιχεία και είδη της ανθρώπινης ζωής.
Βασική Τροφή
Οι δάσκαλοι της Καμπάλα μας λένε ότι ο καθένας και όλοι μας δεν έχει μία αλλά δύο ψυχές: μία ζωϊκή η οποία εμπεριέχει τα φυσικά ένστικτα και τα ένστικτα του αυτοπροσανατολισμού και μία Θεϊκή που εμπεριέχει τις διαδρομές μας σε ανώτερα επίπεδα - την επιθυμία μας να δραπετεύσουμε από το Εγώ και να ταυτιστούμε με κάτι ανώτερο από εμάς.
`Οπως δηλώνει και το όνομά της η ζωϊκή ψυχή αποτελεί το μέρος της ψυχής που είναι κοινό για όλα τα ζωντανά πλάσματα: το ένστικτο της αυτοσυντήρησης και της διαιώνισης του είδους μας. Ο άνθρωπος όμως είναι κάτι παραπάνω από ένα εκλεπτυσμένο ζώο. Υπάρχουν χαρακτηριστικά, μοναδικά στα ανθρώπινα όντα – τα χαρακτηριστικά που προέρχονται από τη Θεϊκή μας ψυχή. Το σημείο όπου φτάνουμε όταν ξεπερνάμε τον εαυτό μας και τις ανάγκες του (Πώς θα επιβιώσω; Πώς θα βρω τροφή, καταφύγιο, χρήματα, δύναμη, γνώση, ικανοποίηση;) σε μία προοπτική πέραν του εαυτού μας (Γιατί είμαι εδώ; Ποιον σκοπό υπηρετώ;) είναι το σημείο όπου παύουμε νε είμαστε άλλο ένα ζώο στον κόσμο του Θεού και αρχίζουμε να συνειδητοποιούμε τη μοναδικότητά μας ως ανθρώπινα όντα.
Αυτό δε σημαίνει ότι η ζωϊκή ψυχή πρέπει να απορριφθεί προς όφελος της Θεϊκής ψυχής. Αυτές είναι οι δύο ψυχές μας οι οποίες μάς είναι το ίδιο απαραίτητες για μια ολοκληρωμένη ζωή που έχει κάποιο σκοπό. `Οπως διεγείρουμε το θεϊκό που υπάρχει μέσα μας για να υψωθεί πάνω από το ζωϊκό, με τον ίδιο τρόπο πρέπει να αναπτύσσουμε και να εκλεπτύνουμε το ζωώδη εαυτό μας μαθαίνοντας να καλλιεργούμε τις θετικές πλευρές του (αυτοπεποίθηση, θάρρος, επιμονή) διαχωρίζοντάς τες από τις εγωιστικές και τις βλάσφημες.
Στην Τορά το στάρι αναφέρεται σαν το κύριο συστατικό της ανθρώπινης διατροφής, ενώ το κριθάρι αναφέρεται σαν τυπική ζωική τροφή (Ψαλμοί 104:15 και Ι Βασιλείς 5:8. Δείτε επίσης στο Ταλμούδ, Σοτά 14 α). `Ετσι το «στάρι» αντιπροσωπεύει την προσπάθειά μας να θρέψουμε την ανθρώπινη πλευρά μας και τις θεϊκές πτυχές της οι οποίες αποτελούν την ουσία του γεγονότος ότι είμαστε άνθρωποι. Το «κριθάρι» αντιπροσωπεύει την προσπάθειά μας να θρέψουμε και να αναπτύξουμε τη ζωική ψυχή μας, καθήκον της αποστολής μας στη ζωή, ίδιας σπουδαιότητας με την καλλιέργεια της Θεϊκής μας ψυχής.
Χαρά
Το στάρι και το κριθάρι, τα δύο σιτηρά ανάμεσα στα Εφτά Είδη αποτελούν τα βασικά στοιχεία της βελτίωσης του εαυτού μας. Μετά από αυτά ακολουθούν τα πέντε φρούτα – ορεκτικά και επιδόρπια του πνευματικού μας μενού – τα οποία προσθέτουν γεύση και ενθουσιασμό στην πρωταρχική προσπάθεια ανάπτυξης τόσο της ζωικής όσο και της Θεϊκής μας ψυχής.
Το πρώτο από αυτά τα φρούτα είναι το σταφύλι το κύριο χαρακτηριστικό του οποίου είναι η χαρά. `Οπως το κλίμα περιγράφει το προϊόν του στην Παραβολή του Γιόταμ (Κριτών 9:13), «..... το κρασί μου, που κάνει χαρούμενους Θεό και ανθρώπους».
Η χαρά είναι αποκάλυψη. `Ενα άτομο που διακατέχεται από χαρά έχει τα ίδια χαρακτηριστικά με αυτά που έχει όταν δε βρίσκεται σε παρόμοια κατάσταση – την ίδια γνώση και ευφυία, τις ίδιες αγάπες, μίση, επιθυμίες και θέλω. Σε μια κατάσταση χαράς όμως όλα αυτά είναι πιο έκδηλα: το μυαλό είναι σε εγρήγορση, οι αγάπες πηγάζουν από πιο βαθιά, τα μίση είναι πιο ζωντανά και οι επιθυμίες πιο επιθετικές. Συναισθήματα που συνήθως δείχνουν μια μικρή πτυχή του πραγματικού τους μεγέθους, τώρα φαίνονται ολοκάθαρα. Στις λέξεις του Ταλμούδ αναφέρεται, «`Οταν μπαίνει το κρασί, έρχονται στην επιφάνεια τα απόκρυφα».
Μια ζωή χωρίς χαρά μπορεί να είναι ολοκληρωμένη με πολλούς τρόπους, δε θα παύει όμως ποτέ να είναι ρηχή, χωρίς βάθος. `Ολα είναι εκεί, αλλά το μόνο που φαίνεται είναι μια άδεια επιφάνεια. Τόσο η Θεική όσο και η ζωική ψυχή περιέχουν τεράστια αποθέματα εσωτερικότητας και αισθημάτων που ποτέ δε βλέπουν το φως της ημέρας διότι δεν υπάρχει τίποτα να τα διεγείρει. Το σταφύλι αντιπροσωπεύει το στοιχείο της χαράς στη ζωή μας – της χαράς που απελευθερώνει αυτές τις δυνατότητες και προσθέτει βάθος, χρώμα και παλμό σε οτιδήποτε κάνουμε.
Συμμετοχή
`Ισως καταφέρνουμε να κάνουμε κάτι πλήρες και ολοκληρωμένο. `Ισως ακόμα κάνουμε κάτι με χαρά. Είμαστε όμως εκεί; Συμμετέχουμε;
Η συμμετοχή σημαίνει πολύ περισσότερα πράγματα από το να κάνουμε κάτι σωστά, ακόμα και από το να τα δίνουμε όλα σε αυτό που κάνουμε. Σημαίνει ότι νοιαζόμαστε, ότι είμαστε ταγμένοι στο έργο μας. Σημαίνει ότι αυτό που κάνουμε μας επηρεάζει και προς το καλύτερο και προς το χειρότερο.
Το σύκο, το τέταρτο από τα Εφτά Είδη, είναι επίσης ο καρπός από το Δέντρο του Καλού και του Κακού – ο καρπός τον οποίον δοκίμασαν ο Αδάμ και η Εύα, διαπράττοντας το πρώτο αμάρτημα της ιστορίας. `Οπως μας εξηγεί η Χασσιδική διδασκαλία, η γνώση (ντάατ) προϋποθέτει μια βαθιά σχέση με το αντικείμενο της γνώσης (όπως στο στίχο, «Και ο Αδάμ γνώρισε τη γυναίκα του» που σημαίνει ότι ο Αδάμ πλάγιασε με τη γυναίκα του).
Το αμάρτημα του Αδάμ προέκυψε από την άρνησή του να συμφιλιωθεί με την ιδέα ότι υπάρχουν ορισμένα πράγματα από τα οποία πρέπει να κρατήσει τον εαυτό του σε απόσταση. Είχε την επιθυμία να μάθει σε βάθος κάθε γωνιά του κόσμου του Θεού, να αναμιχθεί με όλα τα δημιουργήματα Του. Ακόμα και με το κακό, ακόμα δηλαδή και με αυτό που ο Θεός είχε ορίσει ότι είναι έξω από τη δικαιοδοσία του.
Το σύκο του Αδάμ ήταν μία από τις πιο καταστροφικές δυνάμεις στην ιστορία. Στην εξίσου ισχυρή, δημιουργική του μορφή, το σύκο αντιπροσωπεύει την ικανότητά μας για βαθιά και ολοκληρωτική συμμετοχή σε κάθε θετική προσπάθεια που καταβάλλουμε – μια συμμετοχή που σημαίνει ότι είμαστε ένα με αυτό που κάνουμε.
Πράξη
«Τα χείλη σου είναι σαν μια κατακόκκινη κλωστή» απαγγέλει ο Βαασιλιάς Σολομών στη γιορτή του για την αγάπη μεταξύ του Θεϊκού Γαμπρού και της Νύφης Του, Ισραήλ, «το στόμα σου είναι όμορφο, ο ναός σου είναι σαν ένα κομμάτι ρόδι μέσα στα κλείθρα σου (`Ασμα Ασμάτων, 4:3). Σύμφωνα με την ερμηνεία του Ταλμούδ, η αλληγορία του ροδιού εκφράζει το γεγονός ότι «Ακόμα και οι πιο κενοί ανάμεσά σας, είναι γεμάτοι με καλές πράξεις όπως ένα ρόδι» (είναι γεμάτο σπόρους).
Το ρόδι δεν είναι μόνο το πρότυπο για κάτι που εμπεριέχει πολλά στοιχεία. Εκφράζει επίσης και το παρόδοξο, πώς ένα άτομο μπορεί να είναι κενό και την ίδια στιγμή να είναι γεμάτο καλές πράξεις όπως ένα ρόδι.
Το ρόδι είναι ένας καρπός με πολλά μέρη. Κάθε εκατοντάδα από τους σπόρους του είναι τυλιγμένη στο δικό της σάκο και χωρίζεται από τις υπόλοιπες εκατοντάδες των σπόρων με μια σκληρή μεμβράνη. Με τον ίδιο τρόπο, είναι δυνατόν για ένα άτομο να κάνει καλές πράξεις - πολλές καλές πράξεις – αλλά να παραμένουν απομονωμένες ενέργειες, με ελάχιστα ή μηδαμινά αποτελέσματα στη φύση και στο χαρακτήρα του. Είναι επίσης πιθανόν ένα άτομο να έχει πολλές αρετές οι οποίες όμως δεν αποτελούν βασικό μέρος του χαρακτήρα του όπως και να είναι γεμάτο από καλές πράξεις αλλά να παραμένει ηθικά και πνευματικά κενό. Εάν το σύκο αντιπροσωπεύει την ικανότητά μας για πλήρη συμμετοχή και ταύτιση με αυτό που κάνουμε, το ρόδι είναι το αντίθετο του σύκου, αντιπροσωπεύοντας την ικανότητά μας να ξεπερνάμε τον εαυτό μας και να ενεργούμε με έναν τρόπο ανώτερο από το εσωτερικό, πνευματικό μας επίπεδο. Είναι η ικανότητά μας να κάνουμε και να επιτυγχάνουμε πράγματα τελείως ασυμβίβαστα με αυτό που είμαστε την παρούσα στιγμή.
Το ρόδι είναι η «υποκρισία» στην πιο ευγενική της μορφή: Η άρνηση δηλαδή να συμφιλιώσουμε την πνευματική και ηθική μας κατάσταση με το τωρινό επίπεδο μας και η επιμονή να ενεργούμε σωστότερα και σύμφωνα με το Θεό, ανεξάρτητα από το πόσο σωστοί και πόσο κοντά στο Θεό είμαστε.
Πάλη
Για τους περισσότερους από εμάς η ζωή είναι συνώνυμη με την πάλη. Παλεύουμε να διαμορφώσουμε τη δική μας ταυτότητα κάτω από τη βαριά σκιά της επιρροής των γονιών και των φίλων μας. Παλεύουμε να βρούμε ένα σύντροφο στη ζωή και στη συνέχεια παλεύουμε για να διαστηρήσουμε άθικτο το γάμο μας. Παλεύουμε να αναθρέψουμε τα παιδιά μας και μετά παλεύουμε στη σχέση μας με αυτά όταν γίνουν ενήλικες. Παλεύουμε να κερδίσουμε τα προς το ζειν και μετά παλεύουμε με την ενοχή μας για την καλή μας τύχη. Και πίσω από όλα αυτά βρίσκεται η αδιάκοπη πάλη μεταξύ της ζωικής και της Θεϊκής μας ψυχής, μεταξύ των ενστίκτων του προσανατολισμού και της φιλοδοξίας να ξεπεράσουμε τον εαυτό μας και να αγγίξουμε το Θεό.
Η ελιά είναι το κομμάτι του εαυτού μας που ευδοκιμεί στην πάλη, ζωντανεύει μέσα σε αυτήν. `Οπως μια ελιά, λένε οι σοφοί μας, που μας δίνει το λάδι της μόνο όταν πιεστεί, έτσι και εμείς δίνουμε το καλύτερο που έχουμε όταν πιεστούμε στις μυλόπετρες της ζωής και στις κρυφές δυνάμεις του διττού εαυτού.
Τελειότητα
`Οπως το σύκο διαφέρει από το ρόδι, έτσι επίσης και η ελιά έρχεται σε αντίθεση με τον έβδομο καρπό μας, το χουρμά ο οποίος αντιπροσωπεύει την ικανότητά μας για ειρήνη, γαλήνη και τελειότητα. Ενώ είναι αλήθεια ότι είμαστε καλύτεροι όταν πιεστούμε, είναι επίσης αλήθεια ότι στην ψυχή μας υπάρχουν ιδιότητες που βγαίνουν στην επιφάνεια μόνο όταν έχουμε ειρήνη με τον εαυτό μας – μόνο όταν έχουμε επιτύχει την ισορροπία και την αρμονία στα διαφορετικά στοιχεία που αποτελούν την ψυχή μας.
`Ετσι τραγουδά ο Ψαλμωδός: Το τζαντίκ (άτομο που η δικαιοσύνη του φτάνει στην τελειότητα) θα ανθίσει όπως η χουρμαδιά» (Ψαλμοί 92:13). Το Ζοχάρ μας εξηγεί ότι υπάρχει ένα συγκεκριμένο είδος χουρμά που κάνει καρπούς μόνο μετά από εβδομήντα χρόνια. Ο χαρακτήρας του ανθρώπου αποτελείται από εφτά βασικά είδη συμπεριφοράς, το κάθε ένα από τα οποία αποτελείται από δέκα υποκατηγορίες. `Ετσι, το άνθισμα του τζαντίκ μετά από εβδομήντα χρόνια είναι ο καρπός της απόλυτης γαλήνης – το προϊόν μιας ψυχής όπου η κάθε πλευρά και απόχρωση του χαρακτήρα της έχει εκλεπτυνθεί και έχει βρει την αρμονία με τον εαυτό της, με τους συνανθρώπους της και με το Θεό.
Η ελιά και ο χουρμάς περιγράφουν δυο πολύ διαφορετικές πνευματικές προσωπικότητες, οι οποίες ωστόσο συνυπάρχουν μέσα σε κάθε ανθρώπινο πλάσμα. Γιατί ακόμα και στη μέση των πιο σκληρών μας αγώνων μπορούμε να βρούμε ανακούφιση και καρτερία στη γαλήνια τελειότητα που εδρεύει στον πυρήνα της ψυχής μας. Και ακόμα και στις πιο ήρεμες στιγμές μας, μπορούμε πάντα να ανακαλύπτουμε προκλήσεις που μας ωθούν σε ακόμα μεγαλύτερα επιτεύγματα.
Το υ Μπισβάτ: Τί και Πώς * 'Ενα ΡΟΣΣ ΑΣΣΑΝΑ χωρίς Αργία
* Μια απόφαση ενός Δέντρου για το Νέο `Ετος
* Το ανθρώπινο Δέντρο * Τα εφτά είδη * Είμαστε δέντρα
